%0 Journal Article %T مقایسه عملی ظروف تفکیک کننده مایعات در کتاب الحیل از قرن سوم هجری %J فصلنامه آموزش مهندسی ایران %I فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران %Z 1607-2316 %A یاسی, یوسف %D 2010 %\ 12/01/2010 %V 12 %N 47 %P 123-135 %! مقایسه عملی ظروف تفکیک کننده مایعات در کتاب الحیل از قرن سوم هجری %K کتاب الحیل %K احمد بن موسی بن شاکر خراسانی %K بنو موسی %K تفکیک سیالات %K گرانروی %K چگالی %R 10.22047/ijee.2010.685 %X  در کتاب الحیل به بیان و طراحی مهندسی دستگاهها و ظروفی اقدام شده که از منظر دانش مهندسی هر یک در نوع خود بی¬نظیر و شگفت انگیز است. برخی از این ظروف و دستگاهها از نظر طراحی و سازکار توانایی و قابلیت تفکیک مایعات را بر مبنای گرانروشان دارند و بعضی دیگر مایعات را بر اساس چگالیشان جدا ¬کنند. الحیل عنوان کتابی است که آن را در قرن سوم هجری در شهر بغداد احمد بن موسی به رشته تحریر در آورد. احمد بن موسی یکی از سه فرزند موسی بن شاکر خراسانی است که در تاریخ علم و دانش به "بنو موسی (فرزندان موسی)" مشهورند. وی از زمره دانشمندان برجسته ایرانی پس از اسلام است . از وی اختراعات و ابداعات زیادی در زمینه علم مکانیک بجا مانده است که شرح آنها در نسخ خطی کتاب الحیل بیان شده است. طراحی مجدد، بازسازی و آزمودن مکانیزمهای به کار رفته در طراحی این ظروف در قالب طرحی پژوهشی با عنوان "طراحی و ساخت فناوریهای دانشمندان قدیم ایران" در پژوهشکده مکانیک سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران اجرا شده است. در این مقاله مکانیزمهای به کار رفته در این ظروف و بیان عملکرد آنها از دیدگاه مهندسی امروز و ارزیابی چگونگی فرایند طراحی آنها بررسی شده است. در فرایند طراحی این ظروف همانند بیشتر طرحهای ارائه شده در کتاب الحیل نوعی تفکر تکاملی مشاهده می¬شود که با پیروی از این تفکر برخی از این ظروف از مکانیزم ظروف دیگر بهره جسته و در جهت تکامل عملکرد آنها مکانیزم یا مکانیزمهای دیگری نیز به آنها افزوده شده است. در نهایت، نمونه¬های بازسازی شده آزمایش شدند و نتایج به دست آمده از آزمونها بیانگر آن است که عملکرد آنها با آنچه در کتاب الحیل قید شده است، هماهنگ است. از جمله یافته¬های مهم این طرح می¬توان از طراحی مکانیزمهایی نام برد که قادرند تا در عین سادگی، مایعات را بر اساس چگالی یا گرانروی شان به طور مجزا یا حتی در برخی از ظروف به طور همزمان از یکدیگر تفکیک و از مجرایی مشخص به بیرون از ظرف هدایت کنند. با توسعه بهنگام این مکانیزمها می¬توان از آنها در آموزش مهندسی و در صنعت امروز بهره گرفت. %U https://ijee.ias.ac.ir/article_685_22896369085d72ca9e196bc4bbd75ab2.pdf