ORIGINAL_ARTICLE
آیا مهندسی و علوم انسانی در دانشگاههای صنعتی ایران آشتیناپذیرند؟
توسعه فناوری، پیشرفت علمی و رقابت هوشمندانه و آموزشیِ معنیدار در ابعاد ملی و فرا ملی در هزاره سوم بدون درک و شناخت عمیق از ارتباط علوم مهندسی با مسائل و نیازهای جامعه از جنبههای انسانی، اجتماعی، فرهنگی، هنری، اقتصادی و مدیریتی به مثابه آب در هاون کوبیدن است. مطالعه و سیر تاریخی دانشمندان مشهور ایران و جهان نشان دهنده تأثیر بسزای علوم انسانی در ارتباط تنگاتنگشان با جامعه با بهرهگیری از مهارتهایی نظیر هنر، شعر، نقاشی، فلسفه و عرفان بوده است [1]. از آنجاییکه آموزش دانشگاهی به شیوه نوین در جهان اصالتاً از علوم دینی، پزشکی، ادبیات، حقوق، ریاضیات، نجوم و سیاست شروع شد و بسیاری از دانشگاههای دنیا، پیش از آنکه مهندسی قابل فهم باشد یا کسی بتواند چیز زیادی را مهندسی کند تأسیس شده بوند، باعث بسی تعجب است که دانشگاههای صنعتی ایران از بدو تأسیس به جایگاه و اهمیت علومانسانی در آموزش مهندسی کم توجهی کردهاند، جایگاهی که برترین دانشگاههای صنعتی دنیا به آن توجه ویژه دارند، به طوری که قریب به اتفاق آنها دارای دانشکدههای قوی علومانسانی و هنر هستند. ازاینرو، در این مقاله به اهمیت و جایگاه علومانسانی در دانشگاههای صنعتی کشور و تأثیر آن بر موفقیت هرچه تمامتر فارغالتحصیلان آنها در قرن حاضر پرداخته شده است.
https://ijee.ias.ac.ir/article_640_84caccf1f9bad67fb0a53b36773e5f7b.pdf
2009-12-01
1
12
10.22047/ijee.2009.640
آموزش مهندسی
علوم انسانی و هنر
دانشگاه صنعتی
علی
مقداری
meghdari@sharif.edu
1
استاد دانشکده مکانیک، دانشگاه صنعتی شریف و معاون آموزشی دانشگاه صنعتی شریف
AUTHOR
سهیلا
صلاحی مقدم
2
استادیار دانشکده ادبیات و زبانها، دانشگاه الزهراء
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
آموزش مهندسی با نگاه به محیط زیست: توسعه هرم فکری هالیستیک (اکولوژیکی)
تربیت مهندسان آگاه به چالشهای امروز، فرصتهای آینده و دانش روز نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع مختلف ایفا میکند. ساختار فعلی آموزش مهندسی سعی دارد تا هر چه بیشتر اطلاعات مهندسان در زمینههای تخصصی مربوط افزایش یابد و متأسفانه، جوانب فعالیتهای آنها که عمدتاً محیط زیست را تحت تأثیر قرار میدهد، مورد غفلت قرار گرفته است. این ساختار فکری که معمولاً از آن با عنوان رویکرد نیوتنی (مکانیسمی) یاد میشود، تفکری عمودی مبتنی بر فرایندهای پشتسرهم و خطی است که در آن برنامههای آموزشی مهندسان به منظور استفاده هر چه بیشتر از امکانات طبیعی موجود در محیط اطراف خود و نیز کنترل طبیعت تدوین شدهاند. با گذشت زمان و آشکار شدن اثرهای نامطلوب این نگرش مهندسی بر وضعیت محیط زیست و همچنین، مشاهده علایم عدم تعادل در نظامهای مهندسی که عملاً کاربری آنها را در طول زمان با مشکل مواجه میساخت، لزوم تغییر نگرش در توسعه دانش مهندسی و توجه بیشتر به محیط زیست آشکار شد. بر این مبنا رویکرد فکری هالیستیک (اکولوژیکی) که تفکری افقی مبتنی بر فرایندهای موازی و غیرخطی است، در آموزش مهندسی مطرح شده است. در این رویکرد در کنار توسعه دانش مهندسان در زمینههای تخصصی سعی میشود تا مهندسان با اندرکنشهای فرایندها و طرحهای مهندسی و محیط زیست آشنا شوند. بدین ترتیب، میتوان از امکانات موجود بیشترین استفاده را کرد و در کنار آن آثار نامطلوب فعالیتهای مهندسی را به حداقل مقدار ممکن کاهش داد. در این مقاله روند تغییر رویکرد فکری در آموزش مهندسی و آثار آن بر توسعه نظامهای مهندسی و محیط زیست و چشمانداز تکاملی آن بررسی شده است.
https://ijee.ias.ac.ir/article_641_f80a25b38e354797ca73c837d385566e.pdf
2009-12-01
13
28
10.22047/ijee.2009.641
آموزش مهندسی
محیط زیست
رویکرد هالیستیک (اکولوژیکی)
رویکرد نیوتنی
محمد
کارآموز
karamouz@ut.ac.ir
1
استاد دانشکده مهندسی عمران، پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران
AUTHOR
سارا
نظیف
2
کاندیدای دریافت درجه دکتری، دانشکده مهندسی عمران، پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ظرفیت سازی برای تضمین کیفیت آموزش مهندسی در ایران: ضرورت ملی وفرصت سازی برای عرضه آموزش مهند سی فراملی
تحولات اجتماعی ـ اقتصادی و فناوریهای نو در دو دهه اخیر بر آموزش عالی به طور اعم و آموزش مهندسی به طور اخص تأثیر بسزایی داشته اند که از جمله می¬توان به جهانی شدن و گسترش بازار عرضه و تقاضا برای دانش آموختگان رشته¬های مهندسی و نیز آموزش مهندسی فرا ملی اشاره کرد. با توجه به این امر، کیفیت آموزش مهندسی دغدغه اساسی دانشکده های مهندسی و دانشگاههای صنعتی شده است. بر این اساس، توجه به معیارهای کیفیت آموزش مهندسی، ارزیابی و اعتبار سنجی آن در سطح کشورها، منطقه¬ها و نیز در سطح بین المللی از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است. در خصوص تعیین معیارهای کیفیت آموزش مهندسی کوششهای چندی در سطح بین¬المللی صورت گرفته است که از جمله می¬توان به "پیمان واشنگتن"( (Washington Accord اشاره کرد. در این زمینه کشورهای امریکای شمالی پیشقدم بوه اند. ایالات متحده امریکا بیش از یک قرن است که به امر ارزیابی دانشگاهها و آموزش عالی تخصصی و حرفه¬ای از جمله آموزش مهندسی ( برای مثال A.B.T.) پرداخته، اما در دو دهه اخیر پیمان واشنگتن این نوع کوششها را گسترده تر کرده است. پیمان واشنگتن که در باره الزامات کیفیت آموزش مهندسی است، ابتدا در سال 1989 مورد توافق شش کشور صنعتی قرار گرفت. در سالهای بعد، شش کشور دیگر به کشورهای اولیه اضافه شدند. اخیراً نیز پنج کشور دیگر از جمله آلمان، هند، مالزی، روسیه و سریلانکا درخواست کرده¬اند که به عضویت این پیمان در آیند. از طرف دیگر، پژوهش در باره چگونگی ارزیابی و اعتبار سنجی آموزش مهندسی و به کار بستن نتایج آن به صورت اقدامات تخصصی برای ارتقای کیفیت آموزش عالی، به ویژه آموزش مهندسی، در سطح بین المللی در سالهای اخیر گسترش یافته است که از جمله می¬توان به پژوهشهای مربوط به کاربرد الگوهای مدیریت کیفیت جامعTQM) ( و ایزو) (ISO 9000 اشاره کرد. هرچند کاربرد دو الگوی یاد شده در ارزیابی و ارتقای کیفیت آموزش عالی، به ویژه آموزش مهندسی، موفقیتی حاصل نکرده، اما کاربرد الگوی اعتبار سنجی رضایت بخش بوده است. الگوی اعتبار بخشی را بسیاری از کشورها برای ارزیابی و تضمین کیفیت آموزش مهندسی مورد استفاده قرار داده اند است. همان طور که اشاره شد، علاوه بر کیفیت دوره ها و برنامه های آموزش مهندسی در سطح ملی، دغدغه دیگری که آموزش مهندسی کشورها را تحت تأثیر قرار می¬دهد، آموزش مهندسی فرا ملی است. این آموزش به صورتهای گوناگون عرضه می شود، از جمله اجرای برنامه های مشترک میان دو کشور یا از طریق "صادرات" برنامه های آموزش مهندسی از یک کشور به کشور دیگر. بنابراین، لازم است که کیفیت این نوع آموزش مهندسی نیز ارزیابی و تضمین شود. با توجه به مطالب یاد شده، در این مقاله ابتدا تجربه های یادشده در سطح بین المللی تحلیل و سپس، یک دهه پژوهش در باره ارزیابی و تضمین کیفیت آموزش عالی ایران، با تأکید بر آموزش مهندسی، بررسی شده است. همچنین، به این سؤالها پاسخ داده می¬شود که:" ضرورت ایجاد ساختار مناسب برای تضمین کیفیت آموزش مهندسی ایران چیست؟"و "چگونه می توان ساختار مناسب را ایجاد کرد؟"در این زمینه، به موقعیت علمی کشور ایران در آموزش مهندسی در میان کشور¬های خاور میانه، غرب آسیا و آسیای مرکزی اشاره
https://ijee.ias.ac.ir/article_642_2c51387818c955d9d702dad04c0de68f.pdf
2009-12-01
29
38
10.22047/ijee.2009.642
آموزش مهندسی
ارزیابی
اعتبار سنجی
آموزش فراملی
کیفیت
عباس
بازرگان
abbas.bazargan@gmail.com
1
استاد دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نوآوری در آموزشهای مهندسی: نیاز امروز، الزام فردا
شرط ماندگاری و پویایی سازمانهای صنعتی به میزان نوآور بودن آموزشهای آنها بستگی دارد. اگر چه این شرط، بدون مدیریت صحیح یادگیری، تضمینی به دست نمیدهد و حصول آن به فهم نوآوری در توانا ساختن سازمان برای دستیابی به سطوح بالاتر عملکرد و تجربه کردن راه حلهای متعدد در مواجهه با چالشهای رقابتی بستگی دارد، ولی بدون آن نیز قطعاً سازمان دانایی محور ایجاد نخواهد شد. در گذشته، این سؤال مطرح بود که نوآوری چگونه می¬تواند عملکرد را بهبود بخشد، در حالی که امروزه، با تکیه بر آموزش به عنوان منبع بالقوه مزیت رقابتی این سؤال مطرح است که چگونه توسل به نوآوری، سازمان را قادر می¬سازد که در دنیای متغیر کسب و کار به مزیت رقابتی بلند مدت نایل شود؟ در این مقاله با تمرکز بر نوآوری، فرایند مدیریت آن در نظام آموزشهای فنی و مهندسی مورد بررسی قرار گرفته است.
https://ijee.ias.ac.ir/article_643_fdb41ff540042fe05d7308f3801d53b8.pdf
2009-12-01
39
61
10.22047/ijee.2009.643
نوآوری
نوآوری آموزشی
آموزش مهندسی و استراتژی
سعید
هداوند
hadavand53@yahoo.com
1
مدیر آموزش شرکت صا ایران و مدرس دوره های مدیریتی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نگرش سیستمی آموزش مهندسی خلاق
اگر مهندس را خلاق و مهندسی را عمل خلاقة او تعریف کنیم، انتظار متفاوتی از آموزشهای مهندسی رایج خواهیم داشت. مهندسان مانند سایر افراد در زندگی روزمرة خود درگیر مسائل مختلف¬اند، با روش حل خلاق مسئله می¬توان هر نوع مسئله¬ای را نوآورانه حل کرد. تحقق اهداف بلند پروازانة 1404، به تغییر سیستمهای موجود نیاز دارد. آموزش مهندسیِ مبتنی بر روش حل خلاق مسئله می-تواند راهکاری مناسب برای اعمال تغییر در نظام آموزش مهندسی کشور باشد. در نوشتار حاضر، روش حل مسائل خلاق و پیاده سازی آن به عنوان یک نظام یکپارچة آموزش مهندسی انتخاب شده است. در این مدل نیازهای همگانی آموزش مهندسی برای دورة چهار ساله در قالب دروس عمومی، پایه، اصلی و تخصصی با رعایت دیدگاه آموزش مهندسی خلاق و نوآور که نگرشی سیستمی آن را حمایت می¬کند، پیشنهاد میشود. تحقق اهداف آموزشی برنامه ریزی شده را می¬توان از طریق اندازه¬گیری اندیس تغییر حاکمیت مغز ارزیابی کرد. برای اثر بخش بودن مدل ارائه شده، نحوة ارتباط دانشگاه با صنعت بحث شده است. شیوة آموزش مهندسی پیشنهادی به دلیل سادگی، جاذب و پرتحرک بودن، اگر فرصت مطرح شدن پیدا کند، میتواند پس از تکمیل و رفع کاستیها به عنوان یک روش ملی آموزش مهندسی در سطح کلان جامعه به کار گرفته شود.
https://ijee.ias.ac.ir/article_644_0c75aebb36ac1fd627667ac684f63923.pdf
2009-12-01
63
79
10.22047/ijee.2009.644
نگرش سیستمی
مهندسی
خلاقیت
آموزش مهندسی
حل خلاق مسئله(CPS) و شاخص اندیس حاکمیت مغز(BDI)
عبدالله
صدری
asadri@aut.ac.ir
1
عضو هیئت علمی دانشکده معدن و متالورژی، دانشگاه صنعتی امیر کبیر
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارائه الگویی برای آموزش مؤثر اخلاق مهندسی در دوره کارشناسی
آموزش مهندسان یک سیستم دو بعدی از تعلیم و تربیت است که نادیده گرفتن هر یک به ترتیب، به پرورش نیروی کار بهره¬وری مادی و معنوی منجر خواهد شد. بعد تربیتی آموزش، مهندس را قادر می¬سازد تا به بهترین نحو ارتباط بر قرار سازد، استدلال کند و بهترین تصمیمات را با در نظر گرفتن ضوابط اخلاقی و معنوی بگیرد؛ لذا، آموزش و مطالعه اخلاق مهندسی در قالب یک واحد درسی، دانش¬پژوهان را برای زندگی و آینده حرفه¬ای آماده خواهد ساخت. نیل به این مهم زمانی ممکن می¬شود که آموزش بر مبنای الگویی صحیح و منظم صورت گیرد. در مقاله حاضر الگویی سازمان یافته به منظور آموزش مؤثر اخلاق مهندسی و حرفه¬ای ارائه شده است. این الگو متشکل از چهار بخش: اهداف، سرفصلها، نحوه تدریس و نتایج مورد انتظار است که در چهار سطح تنظیم شده است. بخشهای چهارگانه یاد شده با ارتقای سطوح تدریس تغییر می¬کند و از مبانی اولیه و آشنایی با وظایف مهندسان به ارزیابیها و انتقادات اخلاقی تکامل می¬یابد.
https://ijee.ias.ac.ir/article_646_9d2bef215a7ad0e7d764a416cd09a3fd.pdf
2009-12-01
99
108
10.22047/ijee.2009.646
اخلاق مهندسی
الگوی تدریس و آموزش دانشجویان
حمید
خوشدست
khoshdast_hamid@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری بخش مهندسی معدن، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
AUTHOR
عباس
سام
sam@mail.uk.ac.ir
2
استادیار بخش مهندسی معدن، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
آموزش مهندسی، توافقنامه¬های بین المللی: چالشها و چشم اندازها
توافقنامه¬های بین¬المللی اعتبار بخشی آموزش مهندسی توافقنامه¬هایی هستند که در آنها کشورهای عضو تجربه¬های خویش در خصوص فرایندها، سیاستگذاریها و روندهای اعطای مدارک مهندسی را با یکدیگر مبادله می¬کنند و آنها را مورد ارزیابی و مقایسه قرار می¬دهند. قواعد و قوانین، روندها و فرایندهای مورد استفاده در این توافقنامه¬ها در پی آن هستند تا الزامات آکادمیک مهندسی را مشخص سازند. جهانی بودن این الزامات و سیاستگذاریها به همنوایی آموزش مهندسی در کشورهای مختلف منجر خواهد شد. همچنین، تأکید توافقنامه¬ها بر پذیرش توسط نهادهای غیر دولتی، با مستقل ساختن جریان ارزشیابی، آن را از روایی بیشتری برخوردار خواهد ساخت. در مقاله حاضر تلاش شده است تا با بررسی توافقنامه¬های واشنگتن، سیدنی و دوبلین، تهدیدها و فرصتهای عضویت برای آموزش مهندسی ایران بیان شود. بررسیهای این پژوهش نشان می¬دهد که ابعاد توافقنامه¬های بین¬المللی شامل اهداف، محتوا و سیاستگذاریهای آموزش مهندسی است. توجه به این ابعاد برخی از استانداردهای بین¬المللی آموزش مهندسی را روشن می¬سازد. بنابراین، تعیین مؤلفه¬های غایبِ آموزش مهندسی موجود، ما را به اصلاح و تغییر آن رهنمون می¬شود. توجه نظام مهندسی کشور به توافقنامه¬ها آموزش مهندسی را به استانداردهای بین¬المللی نزدیک و آن را به¬گونه¬ای واقعی¬تر باز تعریف می¬کند. از سویی، تمرکز توافقنامه¬ها بر بروندادهای نظام آموزش مهندسی، استقلال اعضا در طراحی سازکارهای دستیابی به استانداردهای بروندادی حفظ و بومی ماندن آموزش مهندسی را تضمین می¬کند. اعتبار بخشی بین¬المللی مدارک مهندسی نوید بخش افقهای تازه شغلی برای فارغ¬التحصیلان مهندسی خواهد بود. در عین حال، فاصله وضعیت فعلی آموزش مهندسی با وضعیت مورد درخواست این توافقنامه¬ها و نیز چالشهای پیش¬روی سرمایه¬های انسانی و فرصتهای شغلی مطرح در نظام مهندسی از جمله دشواریهای عضویت به¬ شمار می-رود. با توجه به فرصتها و چالشهای مذکور، پیشنهاد مقاله¬، طراحی سازکارهایی بومی برای دستیابی به استانداردهای توافقنامه و رصد نتایج آن است. پس از طی این دوره و بر اساس نتایج به دست آمده، امکان تصمیم¬گیری در خصوص عضویت یا عدم عضویت فراهم خواهد شد.
https://ijee.ias.ac.ir/article_647_fc9f9c01c57b8b9d457a9e97890d160b.pdf
2009-12-01
109
129
10.22047/ijee.2009.647
آموزش مهندسی
توافقنامه
اعتبار بخشی و ارزشیابی
نرگس
سجادیه
n.sajadieh@gmail.com
1
دانشجوی دکتری فلسفی تعلیم و تربیت، دانشگاه تهران
AUTHOR
سمیه
لیاقت
2
دانشجوی دکتری سنجش و ارزشیابی، دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ضرورت توسعه هوش هیجانی در برنامه ریزی آموزش مهندسی
قرنهاست که هوش به عنوان یک ویژگی فردی پذیرفته شده است. یکی از آزمونهای پر طرفدار که با عنوان ضریب هوشی بیان می¬شود، در قلمرو ادراکی و عقلی قرار دارد. در بسیاری از مواقع، در این آزمونها بخش بزرگی از تجربه¬های انسان شامل احساسات، تمایلات و انگیزه های او کاملا" نادیده گرفته می شود. در سالهای اخیر، بر اساس تحقیقات انجام شده، عامل بهره روحی مورد توجه قرار گرفته است. بهره روحی از دو زیر مجموعه هوش شناختی که بیشتر جنبه ذاتی و ارثی دارد و هوش هیجانی که تا حد زیادی جنبه اکتسابی دارد، تشکیل شده است. مطالعه در فرایند چرخه هوش ـ آموزش ـ ارزیابی، به خصوص در حیطه علوم مهندسی و تغییر اساسی در روند پرورش و آموزش دانشجویان مهندسی یک ضرورت تلقی می¬شود. در مقاله حاضر سعی شده است تا ضمن توجه به نظریه¬های مختلف، راهکارهای عملی در بازبینی نظام آموزشی رشته¬های مهندسی و نحوه ایجاد تعادل در میزان هوش شناختی و هیجانی دانشجویان ارائه شود.
https://ijee.ias.ac.ir/article_648_64fdcb2caeede33dcc91c76c4c3094df.pdf
2009-12-01
131
149
10.22047/ijee.2009.648
هوش شناختی
هوش هیجانی
بهره هوشی
آموزش و ارزیابی مهندسی
عباس
سام
sam@mail.uk.ac.ir
1
استادیار بخش مهندسی معدن، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
AUTHOR