نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

• عباس بازرگان

استاد دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران

چکیده

 تحولات اجتماعی ـ اقتصادی و فناوریهای نو در دو دهه اخیر بر آموزش عالی به طور اعم و آموزش مهندسی به طور اخص تأثیر بسزایی داشته اند که از جمله می¬توان به جهانی شدن و گسترش بازار عرضه و تقاضا برای دانش آموختگان رشته¬های مهندسی و نیز آموزش مهندسی فرا ملی اشاره کرد. با توجه به این امر، کیفیت آموزش مهندسی دغدغه اساسی دانشکده های مهندسی و دانشگاههای صنعتی شده است. بر این اساس، توجه به معیارهای کیفیت آموزش مهندسی، ارزیابی و اعتبار سنجی آن در سطح کشورها، منطقه¬ها و نیز در سطح بین المللی از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است. در خصوص تعیین معیارهای کیفیت آموزش مهندسی کوششهای چندی در سطح بین¬المللی صورت گرفته است که از جمله می¬توان به "پیمان واشنگتن"( (Washington Accord اشاره کرد. در این زمینه کشورهای امریکای شمالی پیشقدم بوه اند. ایالات متحده امریکا بیش از یک قرن است که به امر ارزیابی دانشگاهها و آموزش عالی تخصصی و حرفه¬ای از جمله آموزش مهندسی ( برای مثال A.B.T.) پرداخته، اما در دو دهه اخیر پیمان واشنگتن این نوع کوششها را گسترده تر کرده است. پیمان واشنگتن که در باره الزامات کیفیت آموزش مهندسی است، ابتدا در سال 1989 مورد توافق شش کشور صنعتی قرار گرفت. در سالهای بعد، شش کشور دیگر به کشورهای اولیه اضافه شدند. اخیراً نیز پنج کشور دیگر از جمله آلمان، هند، مالزی، روسیه و سریلانکا درخواست کرده¬اند که به عضویت این پیمان در آیند. از طرف دیگر، پژوهش در باره چگونگی ارزیابی و اعتبار سنجی آموزش مهندسی و به کار بستن نتایج آن به صورت اقدامات تخصصی برای ارتقای کیفیت آموزش عالی، به ویژه آموزش مهندسی، در سطح بین المللی در سالهای اخیر گسترش یافته است که از جمله می¬توان به پژوهشهای مربوط به کاربرد الگوهای مدیریت کیفیت جامعTQM) ( و ایزو) (ISO 9000 اشاره کرد. هرچند کاربرد دو الگوی یاد شده در ارزیابی و ارتقای کیفیت آموزش عالی، به ویژه آموزش مهندسی، موفقیتی حاصل نکرده، اما کاربرد الگوی اعتبار سنجی رضایت بخش بوده است. الگوی اعتبار بخشی را بسیاری از کشورها برای ارزیابی و تضمین کیفیت آموزش مهندسی مورد استفاده قرار داده اند است. همان طور که اشاره شد، علاوه بر کیفیت دوره ها و برنامه های آموزش مهندسی در سطح ملی، دغدغه دیگری که آموزش مهندسی کشورها را تحت تأثیر قرار می¬دهد، آموزش مهندسی فرا ملی است. این آموزش به صورتهای گوناگون عرضه می شود، از جمله اجرای برنامه های مشترک میان دو کشور یا از طریق "صادرات" برنامه های آموزش مهندسی از یک کشور به کشور دیگر. بنابراین، لازم است که کیفیت این نوع آموزش مهندسی نیز ارزیابی و تضمین شود. با توجه به مطالب یاد شده، در این مقاله ابتدا تجربه های یادشده در سطح بین المللی تحلیل و سپس، یک دهه پژوهش در باره ارزیابی و تضمین کیفیت آموزش عالی ایران، با تأکید بر آموزش مهندسی، بررسی شده است. همچنین، به این سؤالها پاسخ داده می¬شود که:" ضرورت ایجاد ساختار مناسب برای تضمین کیفیت آموزش مهندسی ایران چیست؟"و "چگونه می توان ساختار مناسب را ایجاد کرد؟"در این زمینه، به موقعیت علمی کشور ایران در آموزش مهندسی در میان کشور¬های خاور میانه، غرب آسیا و آسیای مرکزی اشاره

کلیدواژه‌ها

• آموزش مهندسی
• ارزیابی
• اعتبار سنجی
• آموزش فراملی
• کیفیت

عنوان مقاله [English]

Innovation in Engineering Educations:Today's Need, Tomorrow's Inevitability

نویسنده [English]

• Abbas Bazargan

Professor, University of tehran, Faculty of Psychology and Educational

چکیده [English]

During the past two decades, socio-economic changes and new technologies have had drastic impacts on higher education in general, and on engineering education in particular. As such, we may consider the international market of engineering education graduates as an impact of globalization. In this respect, quality of engineering education has been considered as the major issue in technological universities and schools of engineering. Based on this, standard setting, evaluation of quality and accreditation of engineering education have been regarded as important issues of engineering education worldwide. There have been a number of attempts to propose standards in engineering education at the international level. As an example, we may consider Washington Accord (WA). In this respect, countries of North America have been pioneer. It is more than a century that universities in the U.S. have been active in the evaluation of higher education through general, professional and specialized institutions, such as A.B.T. in engineering education. The WA, which is about quality requirements in engineering education, has been gaining a wider ground. It was, first, ratified by six industrialized countries in 1989. Then, six more countries joined it. Recently, five countries including Germany, India, Malaysia, Russia, and Srilanka have requested for the membership of Washington Accord. On the other hand, research on “How should evaluation and accreditation of higher education, as a professional practice, be carried out to enhance the quality?” has been intensified in recent years. As an example, we may note the application of total quality management (TQM) and ISO 9000 models in higher education. These two models have not gained much attention for enhancing quality in academic environments. However, the accreditation model has been applied with greater satisfaction. Another issue which affects the quality of engineering education at the national level is transnational engineering education (TNEE). The TNEE is offered through different modalities at such joint programs between universities in two countries, or “exporting” engineering education from one country to another country. Therefore, there is a need for assuring quality of such engineering education programs. Based on the above, in this article, first, international experiences are reanalyzed. Then, a decade of research on evaluation and accreditation of higher education in Iran, with reference to engineering education, are reviewed. Furthermore, the research questions: “What is the necessity of setting-up a suitable organizational structure for assessing quality of engineering education in Iran?” and “How should it be realized?” are answered. In this context, the Iranian academic position in the region, among countries in West Asia, Central Asia, and the Middle East, is reviewed. Then the opportunity which exists for high-ranking universities in Iran to supply quality transnational engineering education in the region is discussed.

کلیدواژه‌ها [English]

• Engineering education
• evaluation
• accreditation
• transnational education
• Quality