نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس پژوهشی سازمان سنجش

2 رئیس مرکز تحقیقات، ارزشیابی، اعتبارسنجی و تضمین کیفیت آموزش عالی سازمان سنجش آموزش کشور

3 کارشناس پژوهشی سازمان سنجش آموزش کشور

چکیده

برنامه‌های درسی به عنوان یکی از مهمترین عناصر و دروندادهای نظام آموزشی به شمار می‌روند. امروزه دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی درصدد هستند تا با استفاده از روش‌های مختلف به ارزیابی کیفیت برنامه درسی در گروه‌های آموزشی پرداخته، به نقاط ضعف و قوت آن‌ها پی برده و اقدامات مناسبی را در جهت اصلاح و بهبود کیفیت آن انجام دهند که یکی از این روش‌ها اجرای فرایند ارزیابی درونی در سطح گروه‌های آموزشی می‌باشد. این پژوهش با هدف بررسی وضعیت برنامه‌درسی در80 گروه‌ آموزشی مهندسی دانشگاه‌های تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سراسر کشور براساس نتایج حاصل از ارزیابی درونی انجام شده است. روش تحقیق مقاله حاضر تحلیل اسنادی و فرا- تحلیل می‌باشد و کیفیت برنامه‌درسی در گروه‌های مذکور با استفاده از 5 ملاک و40 نشانگر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌است. نتیجه ارزیابی ملاک‌ها و نشانگرهای این عامل در گروه‌های مذکور نشان دهنده مطلوبیت نسبی آن می‌باشد. در خاتمه پیشنهادهای اساسی برای بهبود کیفیت برنامه‌درسی در گروه‌های آموزشی مهندسی ارائه شده‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Internal evaluation and quality of improvement of the curriculum in engineering departments

نویسنده [English]

  • Fatemeh Sadeghi Mandi 3

3 Researcher of the National Organization for Educational Testing, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Curriculum is one of the most important factors and inputs of educational systems. Today higher education institutions and universities use various ways to evaluate the quality of their curriculum and identify the strengths and weaknesses after implementing a new curriculum to improve the quality of education. One of these is internal evaluation. The purpose of this research is to study the quality of the curriculum in 80 engineering departments based on the results of internal evaluation reports. The methodology of this research is a document analysis using the meta-analysis method on 80 internal evaluation reports of engineering departments. We used 5 criteria and 40 indictors to study the current status of the curriculum in these departments. The analysis of data indicates that the quality of curriculum in engineering departments is far from a desirable level and in need of revision and reformation. Lastly, several recommendations have been presented in order to improve the quality of the curriculum in engineering departments.
 

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Higher education
  • Curriculum
  • Quality
  • Internal evaluation
  • engineering departments
بازرگان، عباس (1383). اعتبارسنجی در آموزش عالی؛ مندرج در دایره‌المعارف آموزش عالی (جلد اول). تهران: بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی.
بازرگان، عباس؛ فتح­آبادی، جلیل و عین­اللهی، بهرام (1379). رویکرد مناسب ارزیابی درونی برای ارتقای مستمر کیفیت گروههای آموزشی در دانشگاههای علوم پزشکی. مجله روانشناسی و علوم تربیتی (دانشگاه تهران)، 5   (2)، 26-1.
جهانی، جعفر (1384). نقد و بررسی کمیت و کیفیت برنامۀ ­درسی مصوب دورۀ دکتری برنامه‌ریزی درسی. مجموعه مقالات چهارمین همایش انجمن برنامه­ریزی درسی ایران. تهران: سمت.
حسینی، میرقاسم و نصر، احمدرضا (1391). اعتبارسنجی آموزش عالی در هزاره سوم با محوریت برنامة درسی. نامةآموزشعالی، 5 (17). 48-13.
دهقان، محمود (1380). نظام واحد جهانی، از رویا تا حقیقت. روزنامه اطلاعات.20 دی.
رحیمی، حسین؛ محمدی، رضا و پرند، کوروش (1381). ارزیابی‌درونی: رویکرد چالش برانگیز در نظام آموزش ‌عالی ایران. مجموعه مقالات چهل­وهفتمین نشست رؤسای دانشگاهها و مراکز علمی و تحقیقاتی کشور. تهران: سازمان سنجش آموزش کشور.

طغیانی، علی (1391). ارزشیابی برنامۀ درسی کسب شده اندیشه اسلامی. (پایان­نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.

عارفی، محبوبه (1384). برنامه­ریزی درسی راهبردی در آموزش عالی. تهران: مرکز انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی.
عراقیه، علیرضا؛ فتحی واجارگاه، کورش؛ فروغی ابری، احمد علی و فاضل، نعمت الله(1388). لفیق، راهبردی مناسب برای تدوین برنامةدرسی چند فرهنگی. فصلنامه مطالعات میان رشته­ای در علوم انسانی. 2(1)، 165 ـ 149.
عزیزی، زهره (1387). ارزیابی درونی کیفیت گروه آموزشی مدیریت صنعتی دانشگاه تهران. فصلنامه نامه آموزش عالی، 1(1)، 109-95.
کرمی، مرتضی و مؤمنی­مهمویی، حسین (1390). بازار کار جهانی و تأثیر آن بر طراحی برنامة درسی. فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، 6(21)، 100-67.
محمدی، رضا (1387). راهنمای عملی انجام ارزیابی درونی در نظام آموزش عالی ایران: تجارب ملی و بین­المللی. تهران: سازمان سنجش آموزش کشور.
محمدی، رضا؛  پرند، کوروش و پورعباس، عبدالرسول (1386). ضرورت طراحی و استقرار ساختار تضمین کیفیت در رشته­های علوم مهندسی. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 9( 34)، 114-77.
محمدی­نژاد، بهزاد (1390). مجموعه­ای برای تحول در حوزه برنامه­ریزی آموزشی. معاونت آموزشی دفتر پشتیبانی و حمایت آموزش عالی. موجود در وبگاه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.

مطهری­نژاد،  حسین (1394الف). تحلیل شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب آموزش مهندسی در ایران (مطالعه موردی دانشگاه­های استان کرمان). فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 17(67)،21-1.

مطهری­نژاد، حسین (1394ب). برنامة درسی تلفیقی، نیاز امروز آموزش مهندسی (ایجاد پُل دانستن/ انجام دادن/ شدن). فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 17(66)، 38-17.

مطهری­نژاد: حسین؛ یعقوبی، محمود و دوامی، پرویز (1391). ضرورتهای اصلی در تدوین راهبردهای آموزش مهندسی ایران بخش دوم: مقایسه دیدگاه مدیران بخش صنعت و اعضای هیئت علمی. فصلنامهآموزشمهندسیایران، 14(55)، 19-1.
معماریان، حسین (1381). تضمین کیفیت آموزش مهندسی معدن در ایران. فصلنامهآموزشمهندسیایران، 5(19)،  48-15.
معماریان، حسین (1388الف). ارزیابی داخلی برنامه­های آموزش مهندسی ایران. فصلنامهآموزشمهندسیایران، 11(42)، 18-1.
معماریان، حسین (١٣٨٨ب). کارشناسی علوم مهندسی، نگاهی نو در آموزش مهندسی. دانشگاه تهران: نشریهدانشکدهفنی. ویژه کنفرانس آموزش مهندسی در ١۴٠۴، ۴٣(2)، 190-175.
معماریان، حسین (1390). سازکار ارزشیابی برنامه­های آموزش مهندسی. از آرمان تا واقعیت، پنجمین همایش ارزیابی کیفیت در نظام دانشگاهی. دانشگاه تهران: پردیس دانشکده­های فنی.
نادری، ابوالقاسم و عبداللهی، حسین(1389). کارایی و اثربخشی ارزیابی کیفیت گروه­های آموزشی دانشگاهی: چالشها و چشم­اندازها. مجموعه مقالات چهارمین همایش ارزیابی درونی کیفیت در نظام دانشگاهی. تهران: دانشگاه تهران.
نورشاهی، نسرین (1378). بررسی ساختار و عملکرد شورای عالی برنامه­ریزی از بدو تأسیس تاکنون. گزارش گروه مطالعات تطبیقی و نوآوری در آموزش عالی: مؤسسه پژوهش و برنامه­ریزی آموزش عالی.
نوروززاده، رضا؛ محمودی، رضا؛ فتحی واجارگاه، کوروش و نوه ابراهیم، عبدالرحیم (1385). وضعیت سهم مشارکت دانشگاهها در بازنگری برنامه­های درسی مصوب شورای عالی برنامه­ریزی. فصلنامهپژوهشوبرنامه­ریزیدرآموزشعالی، 12(4)، 93-71.
نیلی، محمدرضا؛ نصراصفهانی، احمدرضا و دریکوند، هدایت‌الله (1384). الزامها و آسیبهای برنامه‌ریزی درسی دانشگاه محور، قلمرو برنامة درسی در ایران. به کوشش انجمن برنامه­ریزی درسی ایران. تهران: سمت.
نیلی، محمدرضا؛ مقتدایی، لیلا؛ نظری، حسین و موسوی، ستاره (1395). بررسی نگرشهای دانش آموختگان فنی ـ مهندسی دانشگاه اصفهان در راستای کیفیت برنامه­های درسی تجربه شده. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 18(69)، 76-55.
یارمحمدیان، محمدحسین(1394). مبانی و اصول برنامه­ریزی درسی. تهران: یادواره کتاب.
Accreditation board for engineering and technology (2016). History. Available at: http://www.abet.org/about-abet/history/
Association for evaluation and accreditation of engineering programs (2012). Criteria for Evaluation Second Cycle (Master) Engineering Programs. Available at:
Association for evaluation and accreditation of engineering programs (2015). Available at: http://www.mudek.org.tr/en/hak/kisaca.shtm#.Last updated: 2015/01/01.
Darwish, M. M.; Nejat, Ali and Ghebrab, T. (2012). Globalization and the New Challenges for Construction Engendering Education. Texas Tech University. American Society for Engineering Education.
European centre for the development of vocational training (Cedefop) (2012). Curriculum reform in Europe. The impact of learning outcomes. Luxembourg: Publications Office of the European Union. Available at: www.cedefop.europa.eu/files/5529_en.pdf.
Iacovidou, M.; Gibbs, P. and Zopiatis, A. (2009). An exploratory use of the stakeholder approach to defining and measuring quality: The case of Cypriot higher education institution. Quality in Higher Education, 2(15), 147-165.
Japanese accreditation board for engineering education (2016).Available at:
Kırkgoz, Y. (2008). A case study of teachers implementation of curriculum innovation in english language teaching in Turkish primary education. Teaching and Teacher Education, 24, 1859-1875.
Mazzoli, j. A. (2000). Faculty perceptions and their influence on the curriculum in higher education; Doctoral Dissertation in University of South Carolina, 135.
Null, W. (2011). Curriculum: From theory to practice. Published by Rowman and Littlefield Publishers, Inc. United Kingdom. P: 5. Available at: http://daneshnamehicsa.ir/userfiles/file/Resources/Curriculum__From_Theory_to_Practice.pdf
Oliver, Sh. L. (2009). Comprehensive curriculum reform as a collaborative effort of faculty and   administrators in a higher education institution: A higher a case study based on grounded theory. Published Doctoral Dissertation. Kent State University.
Pinar, W. F. (2015). Educational experience as lived knowledge, history, alterity the selected works of William F. Pinar. First published .NewYork: Routledge. 188.
Prados, J. W. P.; George D. l. and Lisa R. (2005). Quality assurance of engineering education through accreditation: the impact of engineering criteria 2000 and its global influence. Journal of Engineering Education, 94(1), 65–184.
Richards, J. C. (2013). Curriculum approaches in language teaching: forward, central and backward design. RELC Journal, 44(1), 5–33.