نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مدیریت و حسابداری، دانشگاه زنجان. زنجان

چکیده

فرایند یادگیری در دانشجویان تحت تأثیر عواملی مختلف فردی (اعم از شخصیت، انگیزش، توانایی و غیره) و محیطی (اعم از استاد، منبع درسی، شرایط کلاس درس و نظایر آن) قرار دارد. هدف تحقیق حاضر بررسی تأثیر کیفیت منبع درسی بر یادگیری دانشجویان با تأکید بر نقش انگیزش است که در این زمینه تحقیق مشابهی انجام نشده است. روش تحقیق از نوع توصیفی بوده که بصورت مقطعی انجام شده است. جامعه آماری شامل دانشجویان مقطع کارشناسی رشته مدیریت دانشگاه زنجان بودند که تعداد شش گروه درسی در طی چهار ترم تحصیلی بصورت هدفمند به عنوان نمونه (162 نفر) انتخاب شده‌اند. برای جع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه استفاده شده است که روایی و پایایی آنها مورد تأیید قرار گرفت. یافته‌ها حاکی از آن است که چهار ویژگی تخصص‌گرایی، توان استنادی، روزآمدی، و پاکیزگی نگارشی و ادبی را می‌توان در قالب کیفیت منبع درسی در نظر گرفت. کیفیت منبع درسی تأثیر مستقیم و معنی‌داری بر انگیزش درونی دانشجویان دارد. انگیزش درونی دانشجویان تأثیر مستقیم و معنی‌داری بر انگیزش بیرونی آنها دارد. تأثیر انگیزش درونی و کیفیت منبع درسی بر یادگیری دانشجویان معنی‌دار می‌باشد ولی تأثیر انگیزش بیرونی بر یادگیری معنی‌دار نیست. هیچ یک از ویژگی‌های کتاب بطور مستقیم بر یادگیری دانشجویان تأثیر معنی‌داری ندارند. انگیزش بیرونی نقش میانجی را در رابطة بین انگیزش درونی و یادگیری ایفا می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigation and explanation of the effect of motivation on student learning (with the emphasis on the features of university textbooks

نویسنده [English]

  • Omid Mahdieh

Management and Accounting Dept., University of Zanjan, Zanjan-Iran

چکیده [English]

Learning is one of the most important concepts that has a high priority for universities and scientific centers. The learning process of student has been affected by many variable such as individual factors such as (personality, motivation, abilities, etc.) and environmental factors such as (instructor, references, classroom conditions, etc.). The aim of this research is to investigate the effect of university textbook features on student learning with the emphasis on the role of motivation. The research is descriptive and was conducted during four semester among six educational group. The total number of 192 students from University of Zanjan (in the field of management in undergraduate level) were selected as statistical population and 162 person (by using purpose sampling) was participated in the research. Three questionnaires were used for data collection that their validity and reliability were approved. The findings show that characteristics of university textbook have significant and direct effect on student’s intrinsic motivation. Student`s intrinsic motivation has a significant and direct effect on extrinsic motivation. The effect of both intrinsic motivation and textbook characteristics on the student`s learning was significant, but the effect of extrinsic motivation on learning was not significant. The extrinsic motivation mediates the relationship between intrinsic motivation and learning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Motivation
  • intrinsic motivation
  • extrinsic motivation
  • learning
  • university textbook features
<suggestions/>مراجع ابراهیمی قوام، صغری و خاقانی‌زاده، مرتضی (1387). نقش انگیزش در یادگیری. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 1(1)، 9-1. احمدی، احمد (۱۳۹۲). تأثیر نگارش روش‌مند در سهولت یادگیری، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 28، ۱۵-۱. اسدیان، آزاده و نوروزی چاکلی، عبدالرضا (۱۳۹۱). تحلیل جایگاه و همسویی منابع درسی برنامه کارشناسی ارشد رشته علم‌سنجی در نظام آموزش عالی ایران با اهداف و اولویت‌های نقشه جامعه علمی کشور. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 27، ۱۲۰-۹۹. اصغری، نسرین (۱۳۷۷). نقش انگیزه درونی و بیرونی و بی‌انگیزگی در یادگیری زبان انگلیسی در میان دانشجویان ایرانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی عبدالمهدی ریاضی، دانشگاه شیراز. امیری، مجید؛ موسوی، ستاره و رجایی‌پور، سعید (1397). بررسی ارتباط بین مهارت‌های حرفه‌ای با نوآوری‌های برنامه‌های درسی استادان در دانشگاه‌های اصفهان و صنعتی اصفهان. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 21، (78)، (انتشار آن‌لاین 20/7/1397). بدری گرگی، رحیم؛ مرادی، صمد و حسین‌پور، حامد (۱۳۹۰). تیپ‌های انگیزشی یادگیری دانشجویان دانشگاه تبریز: مقایسه عملکرد شناختی، عاطفی و اجتماعی دانشجویان. فصلنامه پژوهش‌های نوین روانشناختی، 6(۲۱)، ۴۲-۱۹. بروکس، این (۱۳۹۵). مدیریت رفتار سازمانی (فرد، گروه، سازمان)، ترجمه دکتر امید مهدیه و دکتر قاسم انصاری رنانی، تهران: مهربان نشر. حسن‌زاده، رمضان (1381). رابطه بین انگیزش (درونی - بیرونی)، منبع کنترل (درونی - بیرونی) و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. نوآوری‌های آموزشی، 1(2) ، 119-107. خدابخش، مریم (1394). بررسی رابطه بین انگیزش درونی با موفقیت تحصیلی دانشجویان دانشگاه پیام نور، دومین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران. قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی. خرازی، کمال (۱۳۸۵). یادگیری در رویکرد شناختی. تازه‌های علوم شناختی، ۸( 4)، ۸۹-۸۶. خسروجردی، راضیه؛ حجازی، الهه و محسنی، نیک‌چهره (۱۳۹۲). نقش هویت و انگیزش مبتنی بر هدف در پیش‌بینی اهتمام ذهنی برای یادگیری در دانش‌آموزان. مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 20(5) ، ۶۵۸-۶۴۸. خوشبخت، فریبا و خیر، محمد (1384). بررسی الگوی انگیزشی یادگیری ریاضی در دانش‌آموزان ابتدائی. مجله روانشناسی، 9(1) (پیاپی 33)، 81-67. دادگران، نفیسه‌السادات و خلخالی، علی (۱۳۹۵). تأثیر کاربرد روش یادگیری کوآنتومی بر یادگیری‌های درسی دانشجویان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، ۸(1)، ۳۶-۲۹. رضاخانی، سیمین‌دخت (1386). بررسی انگیزه درونی و بیرونی پیشرفت تحصیلی دانشجویان رشته‌های مختلف دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن. فصلنامه اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، 2(2)، 106-85. رضی، احمد (۱۳۸۸). شاخص‌های ارزیابی و نقد کتاب‌های درسی دانشگاهی. سخن سمت، 21، ۳۰-۲۱. سکاران، اوما (1391). روش‌های تحقیق در مدیریت، ترجمه محمد صائبی و محمود شیرازی، چاپ یازدهم. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی. سلیمان‌زاده نجفی، نیره‌السادات؛ اشرفی‌ریزی، حسن؛ یارمحمدیان، محمدحسین و شهرزادی، لیلا (۱۳۹۲). ساخت و اعتباریابی مقیاس سنجش مقالات نقد کتاب درسی دانشگاهی. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 31، ۳۰-۱۴. سماواتیان، حسین و کاظمی مهیاری، حمزه. (۱۳۹۵). نقش ویژگی‌های بازخورد مؤثر بر انگیزش دانشجویان در یادگیری. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 13(2)، ۱۲۳-۱۱۰. سیدجوادین، سیدرضا (۱۳۸۱). بررسی عوامل مرتبط با انگیزش یادگیری دانشجویان دانشگاه تهران. مجله مجتمع آموزش عالی قم، 4(15)، ۲۵۶-۲۲۱. شریفی، حسن پاشا (1385). سنجش انگیزش درونی و بیرونی پیشرفت و نگرش دانش‌آموزان مقاطع مختلف تحصیلی نسبت به مسایل آموزشی و سهم این متغیرها در تبیین پیشرفت تحصیلی آنان. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 5(18)، 202-171. شیخ الاسلامی، راضیه و خیر، محمد (۱۳۸۵). بررسی رابطه باورهای انگیزشی و استفاده از راهبردهای یادگیری زبان انگلیسی در بین دانشجویان. مجله روانشناسی، 10(1)، ۳۳-۲۲. شیخ‌الاسلامی، راضیه و خیر، محمد. (۱۳۸۶). نقش جهت‌گیری‌های انگیزشی در یادگیری زبان انگلیسی به عنوان یک زبان خارجی. پژوهش‌های زبان خارجی، 39، ۹۴-۸۳. شیخ، رضا؛ عباسی طلایی، علی و عباسی، محمد (1393). طراحی چهارچوبی نظام‌مند جهت تدوین کتاب‌های درسی با رویکرد تکنیک طراحی مبتنی بر بدیهیات (مطالعه موردی: چند کتاب مدیریت عملیات رشته ام.بی.ام). پژوهش و نگارش کتاب دانشگاهی، 33، 68-88. علیمحمدی، حسین؛ سهرابی، مهدی و صابری، علیرضا (1396). روش تدریس معلمان تربیت بدنی به مثابه پیش‌بین انگیزه پیشرفت دانش‌آموزان. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، ۹، ۱، پیاپی 2/72، 141-129. غایبی، امیر (1388). سنجش معیارهای ارزیابی کتاب‌های الکترونیکی دانشگاهی از دید دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه الزهرا (س) و کتابداران شاغل در دانشگاه‌های دولتی شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا (س). فتحی واجارگاه، کوروش؛ خسروی بابادی، علی اکبر و حاجتمند، فرزانه (1393). ارزیابی کیفیت درونی برنامه درسی دوره دکترای اخلاق پزشکی دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران از دیدگاه استادان و دانشجویان. فصلنامه اخلاق پزشکی، ۸(27)، 152-129. فرهوش، معصومه و احمدی، مهرناز (۱۳۹۲). رابطه سبک‌های تفکر و راهبردهای یادگیری با انگیزش پیشرفت. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 9(35)، ۳۰۶-۲۹۷. قمری، محمد (1392). رابطه بین سرمایه اجتماعی و انگیزش درونی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر کرج. فصلنامه آموزش و ارزشیابی، ۶، (۲۲)، 58-45. کریمی، سیدبهاءالدین و ملکی، حسن (1389). بررسی میزان نقش طراح آموزشی در تألیف کتاب درسی از دیدگاه متخصصان برنامه‌ریزی درسی و تکنولوژی آموزشی. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، ۵(14)، 18-1. کشاورز، یوسف (۱۳۹۳). مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از آموس AMOS، تهران: مهربان نشر. کلگ، استورات؛ کورنبرگر، مارتین و پیتسیز، تایرون (2005). سازمان و مدیریت در تئوری و عمل (رویکردی پساتجددگرا و انتقادی)، ترجمه حسین رحمان‌سرشت و امید مهدیه، تهران: مهربان نشر، 1393. محمدامینی، زرار (1385). بررسی راهبردهای یادگیری خودتنظیمی و باورهای انگیزشی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. اندیشه‌های نوین تربیتی، ۴، 136-123. ملکی، حسن (1384). شیوه طراحی و تألیف کتاب درسی (بخش مقدمات کتاب)، سخن سمت، ۱۰(14)، 22-9. منصوریان، یزدان (۱۳۹۱). سهم نویسنده در پیدایش اثرش، سخن هفته. ش.۱۱۶، قابل دسترس در پایگاه خبری لیزنا، http://lisna.ir. منصوریان، یزدان (۱۳۹۲). صد ویژگی کتاب‌های دانشگاهی کارآمد و اثربخش. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 29، ۱۷-۱. موسوی‌نسب، سیدمحمدرضا (1388). انگیزش و یادگیری. اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 1(1)، 129-107. موسی‌رضایی، سونیا (1390). تأثیر استفاده از روش آموزش چندرسانه‌ای و سخنرانی بر انگیزش پیشرفت تحصیلی (انگیزش درونی و بیرونی) درس عربی 3 دانش‌آموزان مراکز آموزش از راه دو تهران. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 7(21)، 144-119. مؤمنی، منصور و فعال قیومی، علی (۱۳۹۴). تحلیل‌های آماری با استفاده از SPSS، ویرایش سوم، چاپ هشتم، تهران: مؤلف. نصری، صادق و بیاناتی، محمد (1394). مدل‌یابی روابط ساختاری سبک‌های انگیزشی، خودکارآمدی با خودتنظیمی تحصیلی در دانش‌آموزان. پژوهش در آموزش، (5)، 31-13. نصیریان ثمرین، کریم؛ ثمری، عیسی و نامور، یوسف (1397). تحلیل محتوای مقالات حوزه کیفیت آموزش عالی فنی و حرفه‌ای: به‌منظور شناسایی عوامل ارتقای کیفیت آموزشی دانشگاه فنی و حرفه‌ای. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 20(77)، 92-69. وکیلی، زهرا و ایوان بقاء، ریحانه (1388). عوامل انگیزش درونی و بیرونی مؤثر در ارتقای آموزش بالینی از دیدگاه دانشجویان پرستاری دانشکده پرستاری مامایی خلخال دانشگاه علوم پزشکی اردبیل. اولین همایش سراسری آموزش بالینی در پرستاری و مامایی، 15-14 مرداد، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اردبیل. Chen, K. C. and Jang, S. J. (2010). Motivation in online learning: testing a model of self-determination theory. Computers in Human Behavior, 26(4), 747-751. Debnath, S.; Tandon, S. and Pointer, L. V. (2007). Designing business school courses to promote stu</Sources>dent motivation: An application of job characteristic model, Journal of Management Education, 31 (6), 812-831. Garcia-Cepero, M. (2008). The enrichment train model: nurturing creativity-productivity among college students, Innovations in Education and Teaching International, (45), 295-302. Kondalkar, V. G. (2007). Organizational behavior, New Delhi: New Age International (P) Ltd., Publishers. Luthans, F. (2011). Organizational behavior: an evidence-based approach, 12th edition, New York:McGraw-Hill/Irwin. Remedios, R. and Boreham, N. (2004). Organizational learning and employees’ intrinsic motivation, Journal of Education and Work, 17 (2), 219-235. Ryan, R. M. and Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, American Psychologist, 55, 68-78. Semmar, Y. (2006). An exploratory study of motivational variables in a foreign language learning context, Journal of Language and Learning, 4 (1), 118-134. Wang, F. (2008). Motivation and english achievement: an exploratory and confirmatory factor analysis of a new measure for chinese students of english learning, North American Journal of Psychology, 10 (3), 633-646.